Bronisław Wildstein

---

Życiorys

Młodość

Dziadkowie Bronisława Wildsteina wywodzili się z Tarnowa, gdzie jako religijni Żydzi posługiwali się na co dzień językiem jidysz. Jego ojciec, Szymon Wildstein, który żył w latach 1907–1968, pełnił funkcję lekarza wojskowego oraz kierownika szpitala. Był również zaangażowany w działalność komunistyczną przed II wojną światową jako członek KPP, jednak w 1967 roku został usunięty z wojska na skutek czystek antysemickich. Jego matka, Genowefa Wildstein (1921–1991), pochodziła z wiejskiego środowiska i również była antykomunistką. Po zakończeniu wojny wspierała byłych akowców poszukiwanych przez UBP i przez krótki okres, do 1956 roku, była członkiem PZPR. Obydwoje spoczywają na cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty.

W wieku pięciu lat Bronisław zapadł na gruźlicę, a w poszukiwaniu zdrowszego miejsca do życia, jego rodzina postanowiła przenieść się do Przemyśla. Z powodu problemów z ocenami z zachowania, trzykrotnie zmieniał liceum. W latach 1971–1980 podjął studia z zakresu filologii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednak nie zakończył ich pomyślnie. Już na początku studiów zaangażował się w działalność opozycyjną, współpracując między innymi z KOR. Był także współzałożycielem Studenckiego Komitetu Solidarności w Krakowie w 1977 roku oraz odgrywał aktywną rolę w NZS.

Emigracja

Na fali odwilży latem 1980 roku, Wildstein wraz z żoną Iwoną Galińską-Wildstein, którą poślubił w 1978 roku, zyskali paszporty i postanowili wyjechać na Zachód. Ich decyzję przyspieszyła niespodziewana bijatyka z milicjantami, która miała miejsce po urodzinowej imprezie u Jana Rokity w Bieżanowie. Wildsteinowie wyruszyli w podróż pociągiem do Wiednia, a wydarzenia związane z wprowadzeniem stanu wojennego zastały ich w Francji. Tam Wildstein stał się współzałożycielem i redaktorem naczelnym miesięcznika „Kontakt” w latach 1982-1987 oraz pracował w Radiu Wolna Europa.

Przyjaźń ze Stanisławem Pyjasem

W okolicach 1976 roku, Wildstein został zatrzymany wraz z bliskimi przyjaciółmi: Stanisławem Pyjasem oraz Lesławem Maleszką. Cała trójka była przesłuchiwana, przy czym tylko Maleszka ujawnił szczegóły swojej działalności, a po wyjściu na wolność przyznał się do współpracy z SB. Niestety, nie ujawniono także informacji o jego tajnej współpracy. Tragiczna śmierć Stanisława Pyjasa, która miała miejsce 7 maja 1977 roku, była powodem do zorganizowania bojkotu Juwenaliów. W następstwie tego wydarzenia, ruszyły protesty oraz demonstracje, a studenci pełnili warty honorowe przy klepsydrach Pyjasa, które były narażone na zniszczenie przez nieznane sprawcy. W nocy 15 maja 1977 roku, podczas zakończenia Czarnego Marszu, którego inicjatorem był Wildstein, pod Wawelem, odczytano deklarację zakładającą Studencki Komitet Solidarności w Krakowie.

Wildstein przez długi czas dążył do ujawnienia okoliczności śmierci Pyjasa. Jego starania obejmowały również spory z biegłym sądowym, profesorem Zdzisławem Markiem, który w 1977 roku wydał kontrowersyjną opinię, że Pyjas zmarł na skutek nieszczęśliwego wypadku. Wildstein oskarżył Marka o skrywanie sprawców zbrodni. Pomimo przegranej sprawy, odkrycia Marka ujawniły wiele niejasności. W 2001 roku, udało mu się ujawnić tajnego współpracownika SB o pseudonimie „Ketman”, który okazał się być Lesławem Maleszką, pracującym wówczas w „Gazecie Wyborczej” i denuncjującym działania Studenckiego Komitetu.

Działalność po 1989

Praca dziennikarska

Po powrocie z emigracji w 1989 roku, Bronisław Wildstein objął stanowisko szefa publicznego Polskiego Radia Kraków. Na początku lat 90. współpracował z „Gazetą Wyborczą”. W latach 1994–1996 pełnił funkcję sekretarza redakcji „Życia Warszawy”, a następnie, wraz z Tomaszem Wołkiem, przeszedł do dziennika „Życie”, gdzie do 1997 roku był zastępcą redaktora. W połowie lat 90. publikował felietony w miesięczniku „Architektura-Murator”.

W późniejszych latach, pracował w tygodniku „Wprost”, a także jako felietonista w miesięczniku „Nowe Państwo” oraz jako publicysta „Rzeczpospolitej”, z której został zwolniony 31 stycznia 2005 roku po kontrowersjach związanych z tak zwaną listą Wildsteina. Lista dotyczyła inwigilacji przez służby PRL. Wildstein bronił się, argumentując, że jego celem było przyspieszenie lustracji w Polsce. Mimo, że temat był znany w środowisku dziennikarskim, publikacja w „Gazecie Wyborczej” przyniosła dużą uwagę medialną.

W 2005 roku, Wildstein ogłosił, że pozwie aktora Daniela Olbrychskiego za stawiane mu zarzuty dotyczące rzekomego donoszenia na Mirosława Chojeckiego podczas wywiadu w programie Tomasza Lisa. Chojecki, będący wtedy poza Polską, zdementował te oskarżenia telefonicznie. Po zwolnieniu z „Rzeczpospolitej” Wildstein kontynuował pracę we „Wprost” i prowadził audycję „Bez autocenzury” w TV Puls. W maju 2006 roku został jednogłośnie wybrany na prezesa TVP, jednak już 26 lutego 2007 roku został odwołany. Jego miejsce zajął Andrzej Urbański. Wildstein wrócił do „Rzeczpospolitej” jako komentator polityczny, a od 2008 roku ponownie w TVP, gdzie tworzył program „Cienie PRL-u”. Prowadził również autorski program pt. „Bronisław Wildstein przedstawia” od września 2008 do października 2010 roku, a po zakończeniu programu, kontynuował aktywność publicystyczną na platformie tv.rp.pl.

Od 2011 do listopada 2012 roku publikował teksty w tygodniku „Uważam Rze”. Został również publicystą „Gazety Polskiej Codziennie” oraz od listopada 2012 roku tygodnika „W sieci”. Ponadto, podjął współpracę z Radiem Maryja i Telewizją Trwam. Od stycznia 2013 roku jest publicystą tygodnika „Do Rzeczy”. W listopadzie 2012 roku, wydano wywiad-rzeka z Bronisławem Wildsteinem zatytułowany „Niepokorny”, którego autorami są Piotr Zaremba oraz Michał Karnowski.

Na zakończenie 2012 roku, powołano go na redaktora naczelnego w związku z tworzeniem stacji telewizyjnej Telewizji Republika, a on objął także stanowisko wiceprezesa zarządu Telewizja Niezależna S.A., która naużywuje stacją. Podczas swojej kadencji, prowadził audycję „Bronisław Wildstein przedstawia”, czyli kontynuację odcinków z TVP1. W 2014 roku zrezygnował ze stanowiska redaktora naczelnego, z członkostwa w spółce oraz prowadzenia audycji.

Wildstein jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i Stowarzyszenia Wolnego Słowa, a od 2005 roku pełni funkcję Członka Honorowego Stowarzyszenia KoLiber. W 2016 roku, został powołany do Rady Muzeum przy Zamku Królewskim w Warszawie. W październiku 2015 roku dołączył do Narodowej Rady Rozwoju powołanej przez prezydenta Andrzeja Dudę. Na mocy postanowienia prezydenta Dudy z 27 czerwca 2016 roku został członkiem Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej, które zajmuje się ściganiem zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Na początku lutego 2018 roku, premier Mateusz Morawiecki powołał go do zespołu ds. dialogu z Izraelem. W czerwcu 2023 roku, znowu został powołany przez Prezydenta RP do Kolegium IPN.

Funkcje społeczne

Obecnie Bronisław Wildstein jest ojcem dwóch synów, którzy przyszli na świat w Paryżu: Dawida (ur. 1983), który również wybrał drogę dziennikarstwa, oraz Szymona (ur. 1988). Jego działalność zawodowa, społeczna oraz liczne kontrowersje, w których brał udział, czynią go jedną z bardziej znanych postaci w polskim dziennikarstwie.

Wolnomularstwo

Bronisław Wildstein był osobą o bogatym doświadczeniu w wolnomularstwie. Na początku swojej drogi związany był z paryską lożą „Kopernik”, która miała charakter międzynarodowy i gromadziła osoby o polskich korzeniach działające w ramach Wielkiej Loży Narodowej Francji.

Ebierojęty później do Warszawskiej loży-matki „Kopernik” wchodzącej w skład Wielkiej Loży Narodowej Polski, gdzie jego zaangażowanie było znaczące. Oprócz tego miał również zaszczyt przynależeć do Krakowskiej loży „Przesąd Zwyciężony”, gdzie pełnił zaszczytną funkcję Wielkiego Mistrza.

Jego działalność w wolnomularstwie obejmowała także rolę Wielkiego Dozorcy w Wielkiej Loży Narodowej Polski. Jak sam stwierdził, ostatecznie wycofał się z aktywności w lóżach masońskich, co stanowiło istotny krok w jego życiu.

Twórczość

Beletrystyka

Bronisław Wildstein, uznawany za jednego z ważniejszych współczesnych autorów, w swoim dorobku ma wiele powieści. Oto lista jego najważniejszych książek:

• 1989: Jak woda (Oficyna Literacka),
• 1992: Brat (Oficyna Literacka, ISBN 83-85158-72-3),
• 2004: Mistrz (Świat Książki, ISBN 83-7391-725-X),
• 2008: Dolina nicości (Wydawnictwo M, ISBN 978-83-60725-66-5),
• 2011: Czas niedokonany (Zysk i S-ka, ISBN 978-83-7506-797-2),
• 2012: Ukryty (Zysk i S-ka, ISBN 978-83-7785-072-5).

Dodatkowo, w jego zbiorach opowiadań znaleźć można:

• 1992: O zdradzie i śmierci (Oficyna Literacka, ISBN 83-7124-015-5),
• 2003: Przyszłość z ograniczoną odpowiedzialnością (Arcana, ISBN 83-89243-60-1),
• 2021: Lew i komedianci (Państwowy Instytut Wydawniczy, ISBN 978-83-8196-295-7).

Publicystyka

W sferze publicystyki, jego dorobek również jest znaczący:

• 1987: Jakiej prawicy Polacy nie potrzebują (Oficyna im. Józefa Mackiewicza),
• 2000: Dekomunizacja, której nie było czyli Mistyfikacja triumfująca (Ośrodek Myśli Politycznej, ISBN 83-7188-401-X),
• 2005: Długi cień PRL-u, czyli dekomunizacja której nie było (Arcana, ISBN 83-89243-42-3),
• 2008: Moje boje z III RP i nie tylko (Fronda, ISBN 978-83-60335-93-2).

Eseistyka

W obszarze eseistyki można wskazać na jego prace:

• 2009: Śmieszna dwuznaczność świata, który oszalał (Fronda, ISBN 978-83-60335-98-7),
• 2020: Bunt i afirmacja. Esej o naszych czasach (Państwowy Instytut Wydawniczy, ISBN 978-83-8196-077-9).

Zbiory wywiadów

Wildstein opublikował również zbiór wywiadów:

• 2000: Profile wieku (Świat Książki, ISBN 83-7227-563-7).

Filmografia

W obszarze mediów wizualnych miał on swoje znaczące osiągnięcia:

• Bronisław Wildstein był konsultantem w filmie Gry uliczne, wydanym w 1996 roku (reż. Krzysztof Krauze), opartym na wydarzeniach związanych ze śmiercią Stanisława Pyjasa. Ponadto, wystąpił w dokumentalnym dziele Trzech kumpli, stworzonym przez Ewy Stankiewicz oraz Annę Ferens.
• W 2010 roku, zadebiutował spektakl telewizyjny Dolina nicości, w reżyserii Wojciecha Nowaka oraz według scenariusza Wojciecha Tomczyka, bazującego na powieści Wildsteina noszącej tę samą nazwę.
• W 2017 roku powstał dokument Paryż. Czas dokonany, stworzony przez Michała Muzyczuka, który opowiada o działalności Bronisława Wildsteina w Paryżu.

Opracowania twórczości

W 2021 roku opublikowano kilka istotnych prac dotyczących twórczości Bronisława Wildsteina. Jednym z kluczowych wydań jest Między realizmem a filozofią. Antologia tekstów krytycznych o prozie Bronisława Wildsteina, którą przygotował Maciej D. Woźniak. Publikacja ta została wydana przez Instytut Literatury w Krakowie.

Kolejną znaczącą pozycją jest książka autorstwa Macieja Woźniaka zatytułowana Pisarz idei. Proza Bronisława Wildsteina, również wydana przez ten sam instytut w Krakowie. Prace te przyczyniają się do głębszego zrozumienia dorobku literackiego Wildsteina oraz jego miejsca w literaturze współczesnej.

Nagrody

Bronisław Wildstein został uhonorowany wieloma prestiżowymi nagrodami przez swoje znaczące osiągnięcia w dziedzinie literatury i mediów. Poniżej przedstawiamy szczegółowy przegląd przyznanych mu wyróżnień:

• w 1990 roku otrzymał Nagrodę Fundacji im. Kościelskich,
• w 2004 roku nagrodę im. Andrzeja Kijowskiego za zbiór opowiadań Przyszłość z ograniczoną odpowiedzialnością,
• w 2005 roku został mianowany Członkiem Honorowym Stowarzyszenia KoLiber,
• w 2009 roku przyznano mu Nagrodę im. Dariusza Fikusa za osiągnięcia w kategorii „twórca w mediach” za rok 2008,
• w tym samym roku otrzymał również Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza za powieść Dolina nicości,
• w 2012 roku, Nagroda im. Jerzego Zieleńskiego przyznana przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich za publikację Polska, antysemityzm, lewica,
• w 2016 roku otrzymał „Laur SDP” za rok 2015, który uznano za wyróżnienie „za odwagę, rozwagę i talent wykorzystywane mądrze i szlachetnie”,
• w 2018 roku przyznano mu Doroczną Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w kategorii literatura.

Jego prace i zaangażowanie w życie intelektualne kraju spotkały się z szerokim uznaniem, co podkreśla różnorodność nagród, które odebrał przez lata.

Odznaczenia

Bronisław Wildstein jest osobą uhonorowaną wieloma prestiżowymi odznaczeniami, które są świadectwem jego zasług i wkładu w kulturę oraz życie publiczne w Polsce.

• 21 września 2006 roku został odznaczony przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski,
• 17 lutego 2011 roku otrzymał Medal „Niezłomnym w słowie”,
• 18 stycznia 2016 roku uhonorowano go Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”,
• 28 kwietnia 2016 roku został odznaczony przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę Orderem Orła Białego,
• 18 kwietnia 2017 roku ponownie został uhonorowany przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę Krzyżem Wolności i Solidarności,
• 7 maja 2019 roku otrzymał Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości, przyznany przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę.

Dzięki tym honorom, jego osoba zyskała znaczenie w historii współczesnej Polski, a odznaczenia te są symbolami uznania dla jego osiągnięć w zakresie kultury i społeczeństwa.

---

Oceń: Bronisław Wildstein

---