Stary Ratusz w Olsztynie jest nie tylko istotnym elementem historii miasta, ale także wyjątkowym przykładem architektury późnogotyckiej. Przebudowywany w stylu barokowym, ten gmach znajduje się na Rynku Starego Miasta w Olsztynie, co czyni go centralnym punktem w tej pięknej przestrzeni.
Warto zaznaczyć, że Stary Ratusz pełnił długą i szanowaną rolę jako najstarsza siedziba władz miejskich oraz sądowniczych. W 1915 roku, jego funkcję przejął Nowy Ratusz, który obecnie stanowi serce administracyjne miasta.
Obecnie, Stary Ratusz ma jeszcze inną ważną rolę, bowiem jest siedzibą biblioteki, co sprawia, że miejsce to zarazem łączy historię z nowoczesnością.
Historia
Pierwotnie, olsztyński Rynek pełnił funkcję jedynie handlową oraz gospodarczą. Na tym terenie istniały ławy oraz budy handlowe, które zajmowały jego przestrzeń (łącznie 12 takich obiektów) i funkcjonował browar przygotowany dla mieszkańców. W dniu 22 lutego 1500 roku, kiedy to miasto uzyskało samorządność oraz powołano urząd burmistrza, który był wybierany przez radę miejską i zatwierdzany przez kapitułę warmińską, przystąpiono do budowy ratusza na Rynku. To właśnie tutaj miały zasiadać władze miejskie, a naprzeciw znajdował się tzw. „dom burmistrza” (można go znaleźć pod adresem Rynek nr 11), który był wspomniany w 1507 roku.
Na samym początku budowla, a zwłaszcza jej południowe skrzydło, wzniesiono w stylu późnego gotyku, a jej plan miał formę prostokątną z formą piętrową. Do dzisiaj zachowały się części murów gotyckich w obrębie północnej, wschodniej i południowej strony budynku, a także gotycka elewacja, która znajduje się po stronie południowej. Niestety, w roku 1620 ratusz został zniszczony przez pożar, który dotknął także dużą część miasta. Tylko cztery lata później budynek został odbudowany, przy czym zmienił się nie do poznania.
W czasach po odbudowie, władze miejskie zajmowały górne piętro budynku, natomiast parter przeznaczono dla celu handlowego. Podczas tej przebudowy pojawiła się również wieża, która pełniła funkcję wartowni. Na piwnicach Starego Ratusza również intensywnie prowadził się handel przez wiele lat. W drugiej połowie XVIII wieku przystąpiono do generalnego remontu budowli. W roku 1880 zniknęły już całkowicie wszystkie stoiska handlowe.
W okresie międzywojennym, w miejscu dawnego browaru, zbudowano trzecie, północno-wschodnie skrzydło budynku (wcześniejsze, północno-zachodnie skrzydło pojawiło się w połowie XVIII wieku). W 1945 roku Stary Ratusz spłonął po raz drugi. W latach 1946-1949 trwały intensywne prace nad rekonstrukcją budynku, po czym jednak szybko stwierdzono, że wieża, charakterystyczna dla tego rodzaju architektury, już się nie odrodziła. W 2003 roku, z okazji obchodów 650-lecia Olsztyna, ratusz przeszedł generalny remont, podczas którego zdecydowano się na renowację wieżyczki. Wówczas, pod warstwą tynku w części południowej budynku, odkryto oryginalne elementy gotyckie, w tym tzw. „ośle grzbiety”, które stały się charakterystyczne dla późnego gotyku.
Największą wartość historyczną oraz zabytkową posiadają piwnice średniowieczne, mieszczące się w południowo-zachodnim skrzydle ratusza. Obecnie, ze względu na to, że po II wojnie światowej zostały one zasypane żużlem, niestety nie są dostępne dla turystów. Wartością turystyczną, którą oferuje Stary Ratusz, są także zamontowane na jego zewnętrznych ścianach zegary słoneczne.
Od 1996 roku budynek Starego Ratusza pełni rolę siedzibyWojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Emilii Sukertowej-Biedrawiny w Olsztynie.
Przypisy
- a b c WiesławaW. Chodkowska WiesławaW., Stary Ratusz w Olsztynie, czyli historia w dokumentach i budowli, „Wiadomości Konserwatorskie” (15), 2004 r., s. 26-32.
- Zwolennikiem tradycyjnej tezy o wczesnym powstaniu ratusza był historyk Jerzy Sikorski. Jednak późniejsze badania przeprowadzone przez Andrzeja Rzempołucha zaprzeczyły tej możliwości.
Pozostałe obiekty w kategorii "Kamienice i domy":
Kamienica Dilewskiego w Olsztynie | Kamienica Jurckschata w Olsztynie | Dom Burmistrza w OlsztynieOceń: Stary Ratusz w Olsztynie