Jaroty

---

Historia wsi Jaroty

„Jaroty (warm. Jondorf, niem. Jomendorf) to jedna z najstarszych osad, która pojawiła się w wyniku osadnictwa południowej Warmii w XIV wieku. Wieś została założona przez kapitułę warmińską 25 marca 1342 roku na terenie ziemi Bertingen, znajdującym się mniej więcej w połowie drogi pomiędzy historycznym majątkiem rycerskim w Bartążku, który został ulokowany w 1335 roku, a przyszłym miastem Olsztyn, którego lokacja miała miejsce w 1353 roku.

Zasadźcą wsi był Prus Jomen, od którego imienia pochodzi pierwotna nazwa tej miejscowości – Jomendorf. To Jomen, jako osoba posiadająca odpowiednie przywileje, otrzymał nadanie od prepozyta kapituły Jana oraz wójta warmińskiego Henryka von Lutera na 40 włók (łanów) przyznanych na prawie chełmińskim, a ulokowanych w miejscu zwanym Wolfshayn. Jaroty były wsią czynszową, co oznacza, że należały do kapituły warmińskiej i znajdowały się na terenie komornictwa olsztyńskiego.

W maju 1348 roku Jomen uzyskał kolejne nadanie od kapituły, tym razem majątek leżący pomiędzy jeziorami Ukiel i Kortowskie, który znajduje się na obszarze dzisiejszego Olsztyna. W latach 1363 i 1404 dokument lokacyjny był odnawiany, a 6 włók zostało przemienionych na czynszowe, które sprzedano Tomaszowi Littow. W roku 1434 Hanusz Sparrow, będący sołtysem, oraz Jakub Waldknecht sprzedali prawa czynszowe kantorowi kapituły – Fryderykowi Salendorffowi oraz administratorowi komornictwa olsztyńskiego kanonikowi Ottonowi Döringswaldowi w zamian za odpowiednio 6 i 12 marek dobrej monety pruskiej. Wszystkie gospodarstwa w Jarotach zostały zobowiązane do regulacji czynszu do dnia świętego Jakuba, obchodzonego 25 lipca.

W roku 1521, wieś była miejscem odwiedzin Mikołaja Kopernika, który pełnił funkcję administratora dóbr kapitulnych. To wydarzenie zostało zapisane w dokumencie dotyczących lokacji łanów opuszczonych. 6 maja Kopernik wyraził zgodę na przejęcie 2 łanów przez Jakuba, z pochodzenia z Likus, a 31 maja zezwolił Steffenowi na sprzedaż 1,5 łana w Zalbkach, a w zamian na zakup 2 łanów w Jarotach od spadkobierców zmarłego Jeszki.

W latach 1466–1772, wieś, podobnie jak cała Warmia, była w granicach Polski. W końcu XVIII wieku sołtysem Jarot był Andrzej Czodrowski. 11 września 1863 roku, w Jarotach został aresztowany Wojciech Kętrzyński, który próbował przemycić broń dla powstańców styczniowych z Królewca do zaboru rosyjskiego. To wydarzenie upamiętnia pomnik z 1988 roku, który znajduje się przy ulicy Jarockiej.

Wieś była częścią parafii katolickiej w Bartągu. W roku 1883, z funduszy Jana Czodrowskiego, zbudowano kaplicę pod wezwaniem Matki Boskiej Szkaplerznej, która obecnie przylega do kościoła Bogarodzicy Dziewicy Matki z 1984 roku. W latach 1930–1939 w Jarotach działała katolicka szkoła polska, jedna z nielicznych instytucji edukacyjnych w Prusach Wschodnich, gdzie językiem wykładowym był polski. Budynek ten obecnie mieści się przy ul. Jarockiej 47.

W 1933 roku liczba mieszkańców wsi wynosiła 863, a w roku 1939 wzrosła do 904. Po II wojnie światowej, Jaroty były zamieszkiwane przeważająco przez rdzennych Warmiaków, którzy posługiwali się warmińską gwarą języka polskiego. W 1977 roku część sołectwa Jaroty, obejmująca 713 ha, została włączona do granic Olsztyna, a w 1988 roku do granic miasta przyłączona została reszta wsi, zajmująca 232,38 ha. Jedynie dawna kolonia wsi, obecnie stanowiąca samodzielne sołectwo o tej samej nazwie Jaroty, pozostała poza granicami miasta.

Historia osiedla Jaroty

W schyłkowych latach 70. XX wieku odnotowano znaczący rozwój urbanistyczny Olsztyna, który skierował się ku Jarotom. W ciągu lat 80. i 90. obszar ten zaczął przybierać formę największej pod względem liczby mieszkańców dzielnicy mieszkaniowej Olsztyna, znanej jako Jaroty. Dzielnica ta zbudowana jest w głównej mierze z blokowisk i funkcjonuje jako sypialnia dla miasta, która nieprzerwanie się powiększa, zwłaszcza w obszarze południowym. Na południu wznoszą się przede wszystkim domki jednorodzinne, zaś w kierunku zachodnim obserwuje się dynamiczny rozwój zamkniętych osiedli mieszkaniowych.

W 2007 roku dokonano istotnego podziału osiedla. Z pierwotnego obszaru wydzielono Osiedle Generałów, które wcześniej funkcjonowało jako osiedle pozbawione własnej rady, a administracyjne było podporządkowane Jarotom.

Granice osiedla

Granice osiedla Jaroty są zdefiniowane w kilku kluczowych punktach.

Od północnej strony granica zaczyna się przy zachodniej części al. Generała Władysława Sikorskiego. Przebiega ona w kierunku wschodnim, aż do parkowania hipermarketu Auchan, a dalej wzdłuż zaplecza nieruchomości znajdujących się przy ulicy Jarockiej 1. Następnie kieruje się w stronę południową, śledząc granice nieruchomości przy ulicy Jarockiej, które posiadają numery od 1 do 15. Kiedy dochodzi do ulicy o numerze 15, granica załamuje się na wschód, przebiegając w linii prostej do ul. I. Krasickiego, poniżej ulicy E. Turowskiego, z granicą południową osiedla Nagórki.

Od wschodu granica kieruje się w dół wschodnią częścią ulicy I. Krasickiego, aż do jej skrzyżowania z ul. W. Witosa. Następnie, w linii prostej, granica biegnie ulicą Kubusia Puchatka aż do granic miasta Olsztyn, sąsiadując z zachodnią częścią osiedla Pieczewo.

Granice od południa wyznacza granica miasta Olsztyna do ulicy Jarockiej, szczególnie przy wyjeździe na Butryny.

Zachodnia część granicy biegnie w stronę północną wzdłuż zachodniej strony ul. T. Płoskiego. Dalsza trasa prowadzi do skrzyżowania z ul. Tomasza Wilczyńskiego, a następnie po zachodniej stronie Alei Sikorskiego do skrzyżowania z ulicą Zaruskiego, co graniczy z wschodnią stroną osiedli Generałów oraz Brzeziny.

Komunikacja

Ulice stanowią kluczowy element komunikacyjny osiedla Jaroty. Najważniejszą arterią jest ulica Wilczyńskiego, która łączy osiedle z sąsiednim Pieczewem oraz z pobliskim Osiedlem Generałów. Z ulicy Wilczyńskiego odchodzą mniejsze uliczki, takie jak: Boenigka, Kanta, Herberta, Janowicza, Hanowskiego oraz Jarocka, które pełnią rolę dróg łączących różne części osiedla. W celu dotarcia do centrum Olsztyna, mieszkańcy mogą korzystać z ulic Krasickiego lub Sikorskiego. Dodatkowo, istotną rolę odgrywa ulica Płoskiego, która prowadzi do obwodnicy Olsztyna.

Komunikacja miejska w Jarotach jest dobrze rozwinięta. Na terenie osiedla znajdują się trzy pętle autobusowe: Witosa, Jaroty oraz Tęczowy Las. Przez te pętle prowadzą trasy wielu linii, w tym czternastu dziennych oraz jednej nocnej. Wśród nich są linie 113, 120, 117, 121, 126, 127, 130, 131, 141, 202, 204, 205, 303, 307 oraz nocna N1. Historia komunikacji miejskiej w tym rejonie sięga 1981 roku, kiedy pierwszy autobus MPK pojawił się na Jarotach, obsługując trasę linii numer 15, która łączyła te tereny z Dworcem Głównym PKP.

Obecnie, dzięki rozbudowanej sieci komunikacyjnej, mieszkańcy Jarot mają możliwość dotarcia niemal w każdy zakątek Olsztyna. W grudniu 2015 roku została oddana do użytku nowa linia tramwajowa, z końcowym przystankiem przy ul. Kanta. Do tramwajów linii nr 1 i 2 dołączają również te z linii 4 oraz 5, co dodatkowo zwiększa dostępność komunikacyjną tego osiedla.

Handel i usługi

Osiedle oferuje szeroki wachlarz możliwości zakupowych. W jego granicach znajdują się liczne sklepy spożywcze o dużej powierzchni, takie jak Carrefour Market (wcześniej znany jako Rast, Max Duet), Biedronka, Stokrotka oraz Lidl. Oprócz tego, mieszkańcy mogą korzystać z centrum handlowego H&B oraz domu handlowego „Śliwa”.

W okolicy działają także pizzerie, bary, piekarnie, banki, zakłady fryzjerskie i solaria, co czyni to miejsce atrakcyjnym dla osób poszukujących różnorodnych usług. Warto również zwrócić uwagę na dwie sieci hipermarketów spożywczych, które znajdują się na drogach wyjazdowych w kierunku centrum: Auchan oraz Carrefour.

Bardzo blisko znajdują się również sklepy sieci Obi, Media Markt oraz Leroy Merlin, co zwiększa komfort zakupów.

Na końcu, przy wyjeździe w kierunku obwodnicy można znaleźć Inter Marche i Decathlon, oferujące dodatkowe możliwości zakupowe dla mieszkańców oraz odwiedzających.

Zdrowie

Na obszarze Jarot funkcjonuje publiczna przychodnia lekarska, która zapewnia mieszkańcom dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej. Poza tym, na miejscu znajdują się również niepubliczne gabinety specjalistyczne, w tym różnorodne usługi stomatologiczne, ortopedyczne i ginekologiczne, co świadczy o wysokim standardzie dostępnych usług medycznych.

Dodatkowo, mieszkańcy mogą korzystać z licznych aptek, które są zaopatrzone w potrzebne leki i środki farmaceutyczne, co ułatwia dostęp do niezbędnej pomocy zdrowotnej.

Edukacja

W Jarotach edukacja odgrywa istotną rolę, oferując mieszkańcom dostęp do różnych placówek oświatowych. Oto lista instytucji edukacyjnych znajdujących się w tej okolicy:

• V Liceum Ogólnokształcące im. Wspólnej Europy,
• Szkoła Podstawowa nr 30 im. Marii Zientary-Malewskiej,
• Szkoła Podstawowa nr 34,
• Społeczna Szkoła Podstawowa nr 101 (niepubliczna),
• Szkoła Podstawowa „Oskar” (niepubliczna),
• Społeczne Gimnazjum nr 101 (niepubliczne),
• Przedszkole Miejskie Nr 15,
• Przedszkole Miejskie Nr 29 im. Akademii Uśmiechu,
• Niepubliczne Przedszkole „PATRYK”.

W obrębie Jarot znajduje się także Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 4, który obejmuje w swoim składzie Gimnazjum nr 8 oraz VIII Liceum Ogólnokształcące. Dodatkowo, w tej okolicy działa publiczna biblioteka, która mieści się w zabytkowym budynku szkoły, stanowiąc cenny zasób dla całej społeczności.

Kościoły

W obrębie osiedla znajduje się trzy kościoły, które stanowią ważne miejsca kultu dla społeczności lokalnej.

• pw. Bogarodzicy Dziewicy Matki Kościoła,
• pw. Błogosławionej Franciszki Siedliskiej,
• pw. Matki Boskiej Fatimskiej.

---

Oceń: Jaroty

---