Henryka Krzywonos

---

Życiorys

Okres PRL

W latach 1973-1978 Henryka Krzywonos pełniła funkcję motorniczej w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym Oddział Komunikacji Miejskiej Tramwajowej w Gdańsku. Następnie rozpoczęła pracę w Stoczni Gdańskiej, gdzie zajmowała się obsługą urządzeń dźwigowych. Jednakże w 1979 roku powróciła do wcześniejszego stanowiska jako motornicza.

15 sierpnia 1980 roku, w okolicach Opery Bałtyckiej, zatrzymała tramwaj, którym kierowała. To ważne wydarzenie jest często uznawane za początek strajku w gdańskiej komunikacji publicznej, w kontekście sierpniowych protestów. Jak wskazują niektórzy świadkowie, już wczesnym rankiem część kierowców autobusów zrezygnowała z pracy, co skłoniło Krzywonos do przystąpienia do trwającego strajku. Wkrótce potem została przedstawicielką WPK w Międzyzakładowym Komitecie Strajkowym oraz weszła w skład jego prezydium.

Po podpisaniu porozumienia z dyrekcją Stoczni Gdańskiej przez Lecha Wałęsę, 16 sierpnia Krzywonos wraz z Aliną Pienkowską, Anną Walentynowicz i Ewą Ossowską zablokowała wyjście robotników opuszczających stocznię, co sprawiło, że strajk kontynuowano. 31 sierpnia stała się sygnatariuszką porozumień sierpniowych, jednak wkrótce potem została odwołana z prezydium MKZ Gdańsk przez NSZZ „Solidarność” w jej miejscu pracy.

W okresie stanu wojennego Krzywonos aktywnie wspierała internowanych, zajmując się również kolportowaniem podręczników wydawanych w podziemiu. Niestety, doświadczyła represji, w tym nakazu opuszczenia Gdańska, co ograniczyło jej możliwość zatrudnienia. W tym trudnym okresie korzystała z pomocy różnych osób, w tym duchownego Henryka Jankowskiego. W wyniku brutalnej interwencji podczas jednej z rewizji, doświadczyła poważnych obrażeń, co miało tragiczne konsekwencje, w tym utratę ciąży.

III RP

Henryka Krzywonos przez wiele lat, od 1994 roku do przejścia na emeryturę w 2009, prowadziła rodzinny dom dziecka w Gdańsku, gdzie razem z mężem wychowała dwanaścioro dzieci. W 1995 związała się z Unią Wolności, a w 2002 roku brała udział w wyborach samorządowych do rady miasta Gdańska z Obywatelskiego Komitetu Bogdana Borusewicza.

W 2004 roku ukończyła Liceum Ogólnokształcące Centrum Kształcenia Ustawicznego w Kościerzynie. Aktywnie zaangażowała się w działalność ruchu społecznego Kongres Kobiet, przez co stała się członkinią rady programowej stowarzyszenia utworzonego na jego bazie. W 2014 roku wzięła udział w wyborach do Parlamentu Europejskiego, kandydowała z listy Platformy Obywatelskiej w okręgu nr 1 (województwo pomorskie), jednak nie uzyskała mandatu, zdobywając 21 911 głosów.

Rok 2015 przyniósł jej sukces w wyborach parlamentarnych, kiedy to z listy PO w okręgu gdyńskim zdobyła miejsce w Sejmie VIII kadencji, otrzymując 24 333 głosy. Tam została członkinią Komisji Łączności z Polakami za Granicą oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, w której działała do 2018 roku. W 2019 roku ponownie zdobyła mandat poselski, uzyskując 14 508 głosów w wyborach z ramienia Koalicji Obywatelskiej. Zasiadła w Komisji Regulaminowej, Spraw Poselskich i Immunitetowych oraz Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych. W 2021 roku dołączyła do Platformy Obywatelskiej, a w 2023 roku została ponownie wybrana do Sejmu X kadencji, zdobywając 8460 głosów.

Wyniki w wyborach ogólnopolskich

W tej sekcji przedstawiamy szczegółowe wyniki wyborcze Henryki Krzywonos, które odzwierciedlają jej działalność polityczną w różnych wyborach ogólnopolskich.

Wybory	Komitet wyborczy		Organ	Okręg	Wynik
2014	_	Platforma Obywatelska	Parlament Europejski VIII kadencji	nr 1	21 911 (4,77%)
2015			Sejm VIII kadencji	nr 26	24 333 (5,21%)
2019	_	Koalicja Obywatelska	Sejm IX kadencji		14 508 (2,50%)
2023			Sejm X kadencji		8 460 (1,24%)

Publikacje

Henryka Krzywonos, działając w obszarze literatury dziecięcej, przyniosła w 2010 roku istotny wkład poprzez publikację zatytułowaną „Bieda. Przewodnik dla dzieci”. Wydana przez Hanna Gill-Piątek, książka ta została nobilitowana w ramach akcji „Cała Polska czyta dzieciom”, uzyskując miano książki dekady. Jest to istotny tytuł, który w przystępny sposób podejmuje trudne tematy społeczne, angażując młodych czytelników w refleksje nad rzeczywistością.

Odznaczenia, wyróżnienia, upamiętnienie

W 2006 roku, za znaczący wkład w działalność na rzecz demokratycznych przemian w Polsce, Henryka Krzywonos została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego.

Oprócz tego, jej dorobek został uhonorowany licznymi wyróżnieniami, w tym:

• tytułem honorowego obywatela Gdańska w 2000 roku,
• Nagrodą im. Andrzeja Bączkowskiego w 2005 roku,
• tytułem „Polka Dwudziestolecia”, który przyznał Kongres Kobiet Polskich w 2009 roku,
• Nagrodą im. ks. Józefa Tischnera w 2010 roku,
• tytułem Człowiek Roku tygodnika „Wprost” w 2010 roku,
• Orderem Ecce Homo w 2011 roku,
• Orderem Uśmiechu w 2012 roku,
• Odznaką Honorową za Zasługi dla Ochrony Praw Dziecka w 2015 roku.

W 2019 roku jej wizerunek został umieszczony na muralu „Kobiety Wolności”, który znajduje się na stacji PKM Strzyża w Gdańsku.

Odniesienia w kulturze

Henryka Krzywonos stała się inspiracją do powstania wielu dzieł kultury. Wśród nich znajduje się dokument filmowy „Świat bez tajemnic – Oni zrywali Żelazną Kurtynę – Polska”, który reżyserowała Małgorzata Bucka. Film ten, stworzony w 2008 roku we Francji, ukazuje jej życie oraz znaczenie w kontekście narodzin Solidarności.

W literaturze należy wskazać książkę Agnieszki Wiśniewskiej zatytułowaną Duża Solidarność, mała solidarność. Biografia Henryki Krzywonos, wydaną przez Wydawnictwo Krytyki Politycznej w 2010 roku. Ta biografia przybliża nie tylko jej osobę, ale również wpływ, jaki wywarła na wydarzenia historyczne w Polsce.

Henryka Krzywonos została również przedstawiona w filmie fabularnym „Wałęsa. Człowiek z nadziei”, który miał swoją premierę w 2013 roku. W tej produkcji rolę Krzywonos zagrała Dorota Wellman, co wzbogaciło narrację o jej postaci w kontekście wielkich zmian społecznych.

Oprócz wyżej wymienionych dzieł, Krzywonos stała się również jedną z bohaterek musicalu „1989”. Był to owoc współpracy Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie oraz Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego, który miał miejsce w 2022 roku. Postać Henryki Krzywonos w tym musicalu odtworzyła Dominika Feiglewicz, co przyczyniło się do dalszego popularyzowania jej historii.

---

Oceń: Henryka Krzywonos

---