Walenty Barczewski

Duchowieństwo i religia

Walenty Barczewski, znany również pod pseudonimem „Wirosław”, był ważną postacią życia kulturalnego i narodowego na Warmii. Urodził się 10 lutego 1856 roku na Jarotach w Olsztynie, gdzie zaczęło się jego długie i znaczące życie związane z literaturą oraz historią regionu.

Jako pisarz warmiański, Barczewski przyczynił się do rozwoju polskiej literatury regionalnej. Jego działalność obejmowała wiele dziedzin, w tym historię, folklor oraz edytorstwo. Był również redaktorem polskich pism regionalnych i wydawcą, co podkreśla jego wszechstronność oraz zaangażowanie w promocję kultury.

W latach swojej pracy jako proboszcz w Brąswałdzie, Barczewski kontynuował swoje działania na rzecz społeczności lokalnej. Jego działalność narodowa i literacka na stałe wpisała się w historię Warmii, czyniąc go jedną z kluczowych postaci tego okresu.

Życiorys

Walenyty Barczewski urodził się jako syn Jakuba Barczewskiego oraz Barbary z Burlińskich. W młodości zdobywał wiedzę w gimnazjach w Braniewie, Reszlu i Chełmnie, a dalszą edukację z zakresu teologii odbył w Braniewie w latach 1879–1882 oraz w bawarskim Eichstätt w roku 1883. Święcenia kapłańskie otrzymał 8 grudnia 1883 roku.

Na początku swojej kariery kapłańskiej pełnił funkcje wikarego w Butrynach w roku 1884 oraz w Świętej Lipce i Biskupcu. Następnie, od 1889 roku, był proboszczem w Wielbarku, a później w Brąswałdzie, gdzie pracował od 1894 roku. Barczewski wyróżniał się aktywnością na rzecz popularyzacji języka polskiego w kościołach oraz szkołach. Był zaangażowanym członkiem Towarzystwa Czytelni Ludowych (TCL) na Warmii, a w latach 1914–1916 sprawował funkcję prezesa tego stowarzyszenia.

Uznanie zyskał dzięki swoim polskim kazaniom, co przyczyniło się do jego popularności. W związku z budową kościoła i umieszczeniem w nim obrazów o tematyce polskiej, został oskarżony przez władze pruskie o szerzenie propagandy narodowej.

Barczewski współredagował polskojęzyczne gazety, takie jak „Nowiny Warmińskie” oraz „Warmiak”, a od 1907 roku związał się z „Gazetą Olsztyńską”. W tym okresie był również członkiem Komitetu Wyborczego na Prusy Wschodnie, Warmię, Mazury i Pomorze. Od 1912 roku przewodniczył Radzie Nadzorczej Banku Ludowego w Olsztynie. W 1914 roku objął prezesurę Komitetu Oświatowego reprezentującego Poznańską Radę Narodową.

W 1918 roku sprawował funkcję prezesa Polskiej Rady Ludowej dla Warmii, a podczas plebiscytu uczestniczył w Warmińskim Komitecie Plebiscytowym, stając się współzałożycielem Związku Polaków w Prusach Wschodnich. W latach 1921 i 1924 dwukrotnie był wybierany do sejmiku prowincjalnego w Królewcu oraz starał się o mandat posła do Sejmu Pruskiego.

W 1922 roku, podczas synodu diecezjalnego w Wartemborku, zgłosił projekt powołania specjalnej komisji, która miała zająć się sprawami polskich katolików w Prusach Wschodnich. Barczewski pasjonował się literaturą, historią i folklorem regionu warmińskiego, pisząc artykuły oraz dokonując przekładów literackich. Wydawał polskie książki religijne, takie jak żywoty świętych, moralitety oraz zbiory modlitw i pieśni, w tym Katolicki Kancjonał.

Był Warmiakiem, który szczegółowo dokumentował historię kultury ludowej, obyczaje, tradycje oraz geografię i historię Kościoła na polskiej Warmii.

Ważniejsze prace z tego zakresu

W historii badań nad kulturą i historią Warmii, Walenty Barczewski pozostawił po sobie znaczący dorobek. Wśród jego ważniejszych prac można wymienić:

  • 1883: kiermasy na Warmii,
  • 1893: gwary ludu na Warmii i Mazurach,
  • 1895: mowa polska na Warmii,
  • kościoły katolickie na Mazurach,
  • źródła naszej Łyny,
  • geografia polskiej Warmii,
  • 1927: piśmiennictwo polskie na Warmii w XIX i XX stuleciu.

Barczewski był również właścicielem cennej biblioteki, w której znajdowały się rzadkie druki polskie dotyczące regionu Warmii. Jego działalność została doceniona, co zaowocowało przyznaniem mu Krzyża Kawalerskiego Polonia Restituta. W 1946 roku, dla upamiętnienia jego zasług, miasto Wartembork otrzymało nazwę Barczew oraz wieś Stary Wartembork zmieniono na Barczewko.

Ksiądz Walenty Barczewski spoczywa na cmentarzu w Brąswałdzie, a parafianie uczcili jego pamięć poprzez fundację nagrobka z napisami w języku polskim.

Literatura uzupełniająca

W literaturze dotyczącej Walentego Barczewskiego można znaleźć istotne odniesienia. Na przykład, praca ks. Alfonsa Mańkowskiego zamieszczona w Polskim Słowniku Biograficznym, tom 1, opublikowana przez Polską Akademię Umiejętności w Krakowie w 1935 roku, zawiera wartościowe informacje na temat Barczewskiego na stronach 301-302.

Warto dodać, że istnieje także reprint tej publikacji wydany przez Zakład Narodowy im. Ossolińskich w Krakowie w 1989 roku, o numerze ISBN 83-04-03484-0.

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k Tomkowski 2002 r., s. 15.

Oceń: Walenty Barczewski

★★★★★
Średnia ocena:4.64 Liczba ocen:10