Mury obronne Olsztyna to niezwykle ważny element historycznej architektury tego miasta, będący świadkiem średniowiecznych wydarzeń. Powstały one w latach XIV–XVI, będąc integralną częścią systemu obronnego, który otaczał Stare Miasto oraz Zamek Kapituły Warmińskiej.
Dzięki zachowanym fragmentom murów, które zostały częściowo zrekonstruowane, współczesny turysta ma możliwość zobaczyć ślady dawnych czasów i wyobrazić sobie, jak wyglądało życie w Olsztynie w minionych wiekach. Oprócz samych murów, do dzisiaj przetrwała również Wysoka Brama, która pełniła nie tylko funkcje obronne, ale także reprezentacyjne.
Te wszystkie elementy stanowią niezwykle ważny zabytek kulturowy Olsztyna, przyciągając turystów oraz miłośników historii zainteresowanych architekturą średniowieczną.
Historia
Olsztyn, miasto z bogatą historią, zostało założone w roku 1353, kiedy to otoczono je pierścieniem obronnym. Początkowo konstrukcja ta mogła mieć charakter ziemny, z czasem przekształciła się w mury murowane. W 1378 roku miasto powiększyło się o północną dzielnicę, co sprawiło, że struktury te przetrwały niemal do XIX wieku. O wyjątkowym położeniu Olsztyna, w zakolu rzeki Łyny, świadczy fakt, że ponad połowa miejskich obwarowań była dodatkowo chroniona przez rzekę. Resztę ochrony zapewniała fosa szeroka na 30-40 metrów, wypełniona wodą z Łyny.
Wjazd do Olsztyna zapewniały dwie bramy: Górna (znana również jako Wysoka) oraz Dolna. Przy zamku istniała również Furta Młyńska, która w XVIII wieku została przekształcona w bramę. Cała długość murów była wzbogacona o kilkanaście baszt, które na początku miały prostokątny kształt i były otwarte do wewnątrz, a później zmieniły się na cylindryczne. Warto zauważyć, że baszty nie były rozlokowane równomiernie, ale skoncentrowane w miejscach, które wymagały większej ochrony.
Najpierw mur, obok zamku, miał za zadanie bronić miasto przed najazdami Litwinów, którzy już w XIV wieku często wkraczali w okolice południowej Warmii poprzez puszczę galindzką (1354, 1356). W wieku XV Olsztyn został kilkukrotnie oblężony podczas wojen polsko-krzyżackich. Najbardziej dotkliwe zniszczenia miały miejsce w czasie wojny głodowej (1414), trzynastoletniej (1454-1466) oraz po powstaniu pruskim (1478). W odpowiedzi na te zagrożenia, pod koniec XV wieku miasto przeszło modernizację systemu obronnego, co pozwoliło na skuteczną obronę Olsztyna przez Mikołaja Kopernika w trakcie wojny pruskiej 1521.
Od XVIII wieku, z powodu zaniedbań, mury obronne straciły swoje pierwotne znaczenie obronne. Zaczęły być systematycznie rozbierane przez mieszkańców, a cegły i kamienie wykorzystywane w nowych budowach. Zauważalne jest jednak, że na wielu odcinkach murów dobudowywano drewniane tzw. „budy”, w których mieszkały mniej zamożne osoby lub które służyły jako spichrze i budynki gospodarcze. Dzięki temu przetrwały do dziś niektóre fragmenty średniowiecznych murów.
Z zachowanych części wynika, że mury miały od 1,2 do 1,5 metra grubości, zbudowane były głównie z cegieł i częściowo z kamieni. Ich wysokość mogła wynosić 5-6 metrów, licząc od strony miasta. Zachowane fragmenty prawdopodobnie pochodzą z czasów odbudowy miasta w ostatniej ćwierci XV wieku.
Na początku XXI wieku część tych historycznych murów została zabezpieczona i poddana renowacji, co pozwala na dalsze odkrywania bogatej historii Olsztyna.
Lokalizacja
Olsztyn obfituje w zachowane fragmenty murów obronnych, które stanowią istotny element jego historii. Najwięcej odcinków murów odnaleźć można przy ulicach Okopowej, gdzie znajdują się trzy doskonale zachowane fragmenty pomiędzy zamkiem a „Basztą”. Ekspansywne ściany można także zobaczyć na Kołłątaja, gdzie mur przetrwał w formie fundamentów domów, a także na Bolesława Chrobrego, gdzie dwa długie odcinki funkcjonują jako zewnętrzne ściany budynków, które powstały na miejscu dawnych „bud”.
Na szczególną uwagę zasługują także dwa fragmenty murów przy katedrze, gdzie możemy dostrzec zarówno mur wewnętrzny, jak i zewnętrzny, a także zrekonstruowaną basztę. Ciekawym miejscem, gdzie również zachowały się historyczne elementy, jest park zamkowy, w którym można podziwiać fragmenty obronnych struktur w sąsiedztwie Targu Rybnego, znajduje się to w okolicy dawnej Bramy Młyńskiej.
Dodatkowo, warto wspomnieć, że niektóre fragmenty murów przetrwały także przy samym Zamku, co czyni je interesującym punktem na mapie historycznego Olsztyna.
Pozostałe obiekty w kategorii "Zabytki":
Brama Górna w Olsztynie | Winda w Książnicy Polskiej w Olsztynie | Pałac Archiprezbitera w Olsztynie | Zamek Kapituły Warmińskiej w OlsztynieOceń: Mury obronne w Olsztynie