Andrzej Friszke


Andrzej Friszke, urodzony 29 sierpnia 1956 roku w Olsztynie, to uznany polski historyk, który specjalizuje się w dziejach najnowszych. Jako profesor nauk humanistycznych, Friszke wnosi istotny wkład w badania nad historią współczesnej Polski.

Jest członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk oraz Polskiej Akademii Umiejętności. W latach 1999–2006 pełnił funkcję członka Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej, a w okresie od 2011 do 2016 roku był też członkiem Rady Instytutu Pamięci Narodowej.

Friszke swoją pracą przyczynia się do pogłębiania wiedzy o historii Polski, a jego osiągnięcia naukowe oraz zaangażowanie w instytucje zajmujące się pamięcią narodową podkreślają jego znaczącą rolę w polskiej historiografii.

Życiorys

Andrzej Friszke, znany polski historyk, ma za sobą niezwykle bogatą historię rodzinną. Jego ojcem byłEdmund Friszke, który pełnił funkcję księdza w Kościele Ewangelicko-Augsburskim w Polsce, a także był senior (biskup) diecezji mazurskiej.

W jego edukacji kluczową rolę odegrało II Liceum Ogólnokształcące im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Olsztynie, które ukończył z sukcesem. Następnie kontynuował naukę na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie w 1979 roku uzyskał dyplom. Po kilku latach pracy naukowej, w 1994 roku obronił swoją rozprawę doktorską zatytułowaną Kształtowanie się opozycji przedsolidarnościowej 1968–1980, pod kierunkiem promotora, Tomasza Szaroty.

W roku 2000 uzyskał habilitację na podstawie rozprawy Życie polityczne emigracji, a w 2009 roku został tytułowany profesorem nauk humanistycznych. Jego obszar specjalizacji obejmuje historię najnowszą, w szczególności kontekst polityczny Polski w XX wieku.

W 1980 roku Friszke stał się członkiem warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej. Dwa lata później dołączył do redakcji „Tygodnika Solidarność” jako redaktor w dziale historycznym. Był także członkiem kolegium redakcyjnego pisma „Głos Wolny Wolność Ubezpieczający”. W 1982 roku rozpoczął pracę jako kierownik działu historycznego w czasopiśmie „Więź”, a w latach 1983-1984 przebywał na stypendium w Wiedniu, przyznanym przez Fundację im. Johanna Gottfrieda Herdera.

Friszke zajął się badaniami dotyczącymi historii rządu polskiego oraz podziemia w czasie II wojny światowej, a także współpracował z wieloma wydawnictwami emigracyjnymi, w tym z „Zeszytami Historycznymi”. W 1990 roku, po powrocie do kraju, rozpoczął pracę w Instytucie Studiów Politycznych PAN. Od 1998 roku prowadzi wykłady m.in. w Collegium Civitas.

W 2013 roku został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk, a w 2020 roku uzyskał tę samą godność w Polskiej Akademii Umiejętności. W 2000 roku został przewodniczącym zarządu Stowarzyszenia Archiwum Solidarności, a także członkiem kolegium Europejskiego Centrum Solidarności i rady Muzeum Historii Polski w Warszawie.

Warto dodać, że Friszke jest również członkiem Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego w Warszawie. W 1999 roku, na wniosek Unii Wolności, został powołany do Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej. Choć w 2007 roku był kandydatem na to stanowisko z ramienia Platformy Obywatelskiej, niestety nie uzyskał na nie poparcia.

W 2011 roku wszedł w skład nowo powołanej Rady IPN, która jednak została rozwiązana w 2016 roku na mocy nowelizacji ustawy o IPN. Od 2007 do 2020 roku był konsultantem Komisji Historycznej, zajmującej się lustracją duchownych Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP.

W 2017 roku Andrzej Friszke zastał członkiem jury Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego. Niezwykle aktywnie uczestniczy również w działalności Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Świętej Trójcy w Warszawie.

Odznaczenia i wyróżnienia

W 2005 roku Andrzej Friszke został uhonorowany Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Rok później, w 2006, został odznaczony przez Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Z kolei w 2011 jego osiągnięcia zostały dostrzegione przez Bronisława Komorowskiego, który przyznał mu Krzyż Oficerski tego samego orderu.

Lista nagród i wyróżnień, które otrzymał Friszke, jest imponująca. Obejmuje ona między innymi nagrody przyznawane przez Polcul Foundation w 1990 roku, nagrodę „Odry” w 1994 oraz wyróżnienie Polskiej Fundacji Kulturalnej w Londynie z 1995 roku. W 2000 roku został uhonorowany nagrodą „Za osiągnięcia w badaniach polonijnych”, a w 2001 roku otrzymał Nagrodę im. Jerzego Giedroycia za swoją książkę „Życie polityczne Emigracji”. Następnie w 2005 roku został uhonorowany Nagrodą im. ks. dra Leopolda Otto, przyznawaną przez „Zwiastun Ewangelicki”. W 2011 roku zdobył nagrodę „Polityki” oraz Nagrodę im. Kazimierza Moczarskiego za książkę „Anatomia buntu”. W 2018 roku został wyróżniony Nagrodą im. Tadeusza Kotarbińskiego, a w 2010 roku odznaczono go Medalem „10 lat Instytutu Pamięci Narodowej”.

Na koniec, warto wspomnieć, że w 2015 jego książka pt. „Rewolucja Solidarności 1980–1981” została nominowana do Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego.

Wybrane publikacje

Andrzej Friszke jest autorem wielu istotnych publikacji, które przyczyniają się do zrozumienia polskiej historii oraz jej społeczno-politycznych uwarunkowań. Jego prace obejmują różnorodne tematy, które są kluczowe w kontekście badania dziejów Polski, szczególnie w okresie PRL oraz po 1989 roku.

  • KOR. Ludzie-działania-idee (wydana pod pseudonimem Witold Wolski), 1983,
  • O kształt Niepodległej, 1989,
  • Polska Podziemna 1939–1945 (współautor), 1991,
  • Opozycja polityczna w PRL 1945–1980, 1994,
  • Polska Gierka, 1995,
  • Oaza na Kopernika. Klub Inteligencji Katolickiej 1956–1989, 1997,
  • Życie polityczne Emigracji, 1999,
  • Polska. Losy państwa i narodu 1939–1989, 2003,
  • Solidarność podziemna 1981–1989 (red.), 2006,
  • Przystosowanie i opór. Studia z dziejów PRL, 2007,
  • Anatomia buntu. Kuroń, Modzelewski i komandosi, 2010,
  • PRL wobec Kościoła. Akta 1970–1978, 2010,
  • Adam Ciołkosz. Portret polskiego socjalisty, 2011,
  • Czas KOR-u. Jacek Kuroń a geneza Solidarności, 2011,
  • Rewolucja Solidarności 1980–1981, 2014,
  • Między wojną a więzieniem 1945–1953. Młoda inteligencja katolicka, 2015,
  • Związek Harcerstwa Polskiego 1956–1963. Społeczna organizacja wychowawcza w systemie politycznym PRL, 2016,
  • Sprawa jedenastu. Uwięzienie przywódców NSZZ „Solidarność” i KSS „KOR” 1981–1984, 2018,
  • Państwo czy rewolucja. Polscy komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892–1920, 2020,
  • Czekanie na rewolucję. Komuniści w II Rzeczypospolitej 1921–1926, 2023.

Każda z wymienionych prac podkreśla ważne aspekty historii naszego kraju, łącząc badania naukowe z osobistymi refleksjami autora, co czyni je wartościowym źródłem wiedzy dla historyków oraz wszystkich zainteresowanych dziejami Polski.

Przypisy

  1. Stowarzyszenie Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego – O Stowarzyszeniu. wolnaeuropa.pl. [dostęp 15.12.2023 r.]
  2. a b Prof. dr hab. czł. koresp. PAN Andrzej Friszke, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 26.10.2021 r.]
  3. Członkowie. „Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności”. Rok 2020, s. 17, 2021. Kraków: Polska Akademia Umiejętności. [dostęp 11.09.2021 r.]
  4. Zakończono lustrację w Kościele. luteranie.pl, 20.02.2020 r. [dostęp 15.04.2021 r.]
  5. Kim był ksiądz Edmund Friszke?. polskieradio24.pl, 05.01.2018 r. [dostęp 11.07.2020 r.]
  6. Nagroda Historyczna Moczarskiego 2017. Dziesięć nominowanych książek. wyborcza.pl, 13.10.2017 r. [dostęp 15.10.2017 r.]
  7. Prof. Andrzej Friszke laureatem Nagrody im. Tadeusza Kotarbińskiego. pap.pl, 26.11.2018 r. [dostęp 17.11.2019 r.]
  8. Nagroda Moczarskiego 2015: oto nominowani i jurorzy. wyborcza.pl, 10.11.2015 r. [dostęp 16.11.2015 r.]
  9. Biuro Edukacji Publicznej IPN przyznało medale. onet.pl, 20.12.2010 r. [dostęp 20.12.2010 r.]
  10. Sejm wybrał pięciu członków Rady IPN. rmf24.pl, 18.03.2011 r. [dostęp 26.09.2011 r.]
  11. Historycy odznaczeni medalami „Gloria Artis”. naukawpolsce.pap.pl, 14.12.2005 r. [dostęp 12.02.2013 r.]
  12. Członkowie korespondenci. pan.pl. [dostęp 03.11.2015 r.]
  13. Prof. Andrzej Friszke. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 08.11.2019 r.]
  14. Nagrody dla warszawskich parafian. „Zwiastun Ewangelicki”. Nr 23, s. 22, 2011.

Oceń: Andrzej Friszke

Średnia ocena:4.91 Liczba ocen:9